Upamiętnienie 73. rocznicy Marszu Śmierci w Cedrach Wielkich

W godzinach rannych 25 stycznia 2018 roku, w 73. Rocznicę rozpoczęcia pieszej ewakuacji obozu koncentracyjnego Stutthof zwanego Marszem Śmierci, miały miejsce tradycyjne uroczystości w gminie Cedry Wielkie. Miejscowość, która w 1945 roku nosiła nazwę Groß Zunder już od wieczora 25 stycznia 1945 roku była miejscem pierwszego noclegu wyprowadzonych z KL Stutthof w kilku kolumnach ponad 11 tysięcy więźniów i więźniarek obozu. Nocowali oni pod strażą w wielu okolicznych gospodarstwach i stodołach. Już wówczas odnotowano pierwsze zgony wśród wyczerpanych więźniów. Wydarzenia te w miejscowości upamiętnia okolicznościowy kamień i inskrypcją.  

Spotkanie rozpoczęła okolicznościowa modlitwa w kościele parafialnym, następnie uczestnicy złożyli wiązanki pod kamieniem pamiątkowym, a po tym uformowany pochód przeszedł główną ulicą miejscowości do sali gminnego ośrodka kultury. Drugą część spotkania wypełniły okolicznościowe przemówienia wójta gminy Cedry Wielkie Janusza Golińskiego oraz dyrektora Muzeum Stutthof Piotra Tarnowskiego. Prelekcję na temat Marszu Śmierci przedstawił dr Marcin Owsiński, kierownik Działu Oświatowego Muzeum Stutthof. Spotkanie w Cedrach było również okazją do zaprezentowania najnowszych wydawnictw Muzeum Stutthof poświęconych historii regionu. Po zakończeniu spotkania delegacja mieszkańców gminy pojechała na główne upamiętnienie Marszu Śmierci do Oliwy. 

„Żuławy w 1945 roku. Źródła z niedalekiej przeszłości”

Z przyjemnością informujmy, że ukazał się, i jest już dostępny, 3 tom z serii „Żuławy w 1945 roku”. Książka z podtytułem „Źródła z niedalekiej przeszłości” zawiera 12 kolejnych ilustrowanych artykułów historycznych poświęconych symbolicznemu i historycznemu przełomowi jakim jest cezura „końca i początku” jakie miały miejsce na Żuławach i Pomorzu w 1945 roku. Pozycja ta kontynuuje serię wydawniczą Muzeum Stutthof poświęconą najnowszym dziejom regionu Pomorza i Żuław, w której ukazały się w ostatnich latach także dwa poprzednie tomy zbiorowych wydawnictw z cyklu „Żuławy w 1945 roku” oraz monografie poświęcone dziejom Stutthofu i Sztutowa oraz Tiegenhofu i Nowego Dworu, a także wybrane artykuły na temat najnowszej historii Żuław zamieszczane w kolejnych wydaniach Zeszytów Muzeum Stutthof.

Publikacja pod red. prof. A. Gąsiorowskiego i prof. J. Hochleitnera zawiera następujące opracowania:

Część I. Ostatnie miesiące wojny

Wiesław Bolesław Łach - Działania wojsk niemieckich na Żuławach w świetle dokumentów

Marcin Westphal- Stocznia Schichaua w Elblągu na przełomie 1944 i 1945 roku. Zakończenie produkcji i ewakuacja

Ryszard Rząd - Jak lotnicy z Rumii bronili zamku w Malborku. Opowieść Gerda Herbiga

Wojciech Mazurek - Mierzeja Wiślana – ostatni radziecki desant morski na Bałtyku podczas II wojny światowej

Tomasz Gliniecki- Fotokorespondenci wojenni Armii Czerwonej w zdobywanym Elblągu w lutym 1945 roku

Andrzej Lubiński- Ziemia Sztumska od stycznia do marca 1945 roku w relacjach mieszkańców

Część 2. Oblicza nowej rzeczywistości

Andrzej Gołębiewski- Wyjazd do nowego świata. Żuławskie wspomnienia Zofii Kolk

Marcin Owsiński- Pierwsze raporty osiedleńcze z Nowego Dworu – czas pionierów Żuław

Jolanta Justa - Przywracanie życia społecznego w powojennym Malborku

Bartłomiej Garba - Niemcy w powiecie malborskim w 1945 roku

Daniel Czerwiński- Pionierzy UB. Pierwsi funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa na Żuławach w 1945 roku

Karol Polejowski- Jan Hap, ps. „Sztywny”. Przyczynek do biografii żołnierza „Łupaszki”

Książkę w bardzo atrakcyjnej cenie 20 pln  można nabyć od dziś w księgarni internetowej Muzeum Stutthof poprzez stronę www.stutthof.org oraz w siedzibie Muzeum Stutthof w Sztutowie. Wydanie książki przez Muzeum Stutthof było zrealizowane przy finansowym wsparciu projektu przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Zapraszamy do lektury!

„Żuławy w 1945 roku. Źródła z niedalekiej przeszłości”, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Hochleitnera, Sztutowo 2017, ss. 225, ISBN 978-83-946986-3-8, cena 20 pln.

dr Marcin Owsiński

Kierownik Działu Oświatowego

„Raport ze Stutthofu” – najnowsza publikacja Muzeum Stutthof

Pod redakcją Elżbiety Grot, kierownik działu naukowego Muzeum Stutthof, ukazały się wspomnienia byłego więźnia KL Stutthof, Martina Nielsena.

Martin Nielsen (1900 – 1962), pisarz i parlamentarzysta duński w latach międzywojennych XX w.  był więźniem politycznym nr 25 667 obozu Koncentracyjnego Stutthof od 5 października 1943 r. do 25 stycznia 1945 r., następnie uczestnikiem Marszu Śmierci. Od lutego do pierwszych dni marca 1945 r. wraz z innymi więźniami przebywał w  przejściowym obozie ewakuacyjnym w Nawczu. Został wyzwolony przez żołnierzy Armii Czerwonej 12 marca 1945 r.  w wiosce Świetlino. Jego  raport z pobytu w KL Stutthof został po raz pierwszy opublikowany w 1947 r. w Danii. Uznano go wówczas za najbardziej wstrząsające i dokładne zeznanie świadka o warunkach panujących w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof. M. Nielsen opisał bardzo wnikliwie los więźnia, który po przekroczeniu bramy śmierci w KL Stutthof, przez władze obozu pozbawiony prawa do swojego imienia i nazwiska, stawał się kolejnym numerem zobowiązanym do niewolniczej pracy. We wspomnieniach zostały utrwalone osobiste doświadczenia cierpienia, upokorzenia, choroby i okoliczności śmierci współtowarzyszy, a także okrutny los, który spotkał  Żydów i Żydówek, Polaków,  Rosjan, kobiet i więźniów nieletnich. Wydawałoby się, że warunkach, w których królowały:  terror i śmierć, nie było miejsca na ludzkie współczucie, pomoc i samoobronę, a jednak więźniowie tworzący obozowy ruch oporu przyczynili się do ocalenia nie jednego życia. Wspomnienia M. Nielsena, są trudną lekturą, ale ich najważniejszym walorem jest dokładny opis przeżyć i wydarzeń, których autor był świadkiem. Zapoznanie się ze wspomnieniami M. Nielsena pozwali czytelnikom lepiej zrozumieć rolę, jaką pełnił KL Stutthof w eksterminacji więźniów – obywateli krajów okupowanych przez III Rzeszę Niemiecką w czasie II wojny światowej.

Książkę można zakupić w księgarni Muzeum Stutthof. 

21 maja 2003 r. - wizyta przedstawicieli rodzin Duńczyków więzionych w KL Stutthof. Wśród nich były więzień Villy Fuglsang (stoi przy fladze z kurtką przewieszoną przez rękę).

73. rocznica Marszu Śmierci

Dyrektor Muzeum Stutthof, Piotr Tarnowski, zaprasza na Mszę Świętą 

w intencji ofiar obozu koncentracyjnego Stutthof, która odbędzie się 

w Archikatedrze Oliwskiej w dniu 25 stycznia 2018 r. (czwartek) 

o godz. 13:00. 

Bogumił Sojecki odznaczony

Bogumił Sojecki, były więzień polityczny niemieckich obozów koncentracyjnych, z okazji setnych urodzin, w dniu 6 stycznia 2018 r. w Pucku został udekorowany przez wicewojewodę Pomorskiego, Mariusza Łuczyka, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Natomiast przedstawiciele Związku Inwalidów Wojennych RP, Oddział w Pucku, wręczyli dostojnemu Jubilatowi najwyższe swoje odznaczenie - Krzyż 100 lat Związku Inwalidów Wojennych RP. Kwiaty i życzenia w imieniu Dyrekcji Muzeum Stutthof i pracowników złożyła kierownik Działu Naukowego, kustosz Elżbieta Grot.

EG

100. urodziny Bogumiła Sojeckiego

Szkoła w Garczegorzu - pasowanie na ucznia

4 stycznia 2018 r. Bogumił Sojecki, były więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, obchodzi 100. urodziny. 

Urodzony 4 stycznia 1918 r. w Chmielnie, mieszkał w latach międzywojennych XX wieku wraz z rodzicami Aleksandrem i Ludwiką w Gdańsku przy ulicy Korzennej. Jest absolwentem prestiżowych polskich szkół gdańskich: Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej im. J. Piłsudskiego i Wyższej Szkoły Handlowej. Przed wybuchem wojny pracował w morskim przedsiębiorstwie spedycyjnym „Atlantic” w Gdańsku. Należał do Związku Harcerstwa Polskiego, w którym pełnił funkcję drużynowego drużyny morskiej.

Po bezprawnym włączeniu 1 września 1939 r. Wolnego Miasta Gdańska przez władze narodowych socjalistów do Rzeszy Niemieckiej, został aresztowany 8 września 1939 r. w Gdańsku podczas akcji skierowanej przeciwko Polonii i doprowadzony do niemieckiej szkoły dla dziewcząt Viktoriaschule, w której urządzono przejściowy obóz dla jeńców cywilnych. Stąd wywieziono go 11 września 1939 r. do znajdującego się  w budowie obozu Stutthof, gdzie nadano mu numer 624. Więźniem tego obozu był do 8 stycznia 1940 r. W Wielki Piątek 22 marca 1940 r. esesmani rozstrzelali w pobliżu obozu Stutthof jego stryja, Konrada Sojeckiego urodzonego 19 lutego 1890 r., asystenta Polskich Kolei Państwowych w Gdańsku i członka polskich organizacji i stowarzyszeń.

Po zwolnieniu z obozu Stutthof Bogumił Sojecki został w styczniu 1940 r. wysiedlony z Gdańska przez władze niemieckie do obozu Riesenburg w Prabutach, gdzie zmuszono go do prac drogowych i kolejowych, a następnie w kwietniu 1940 r. skierowano na przymusowe prace rolne gospodarza niemieckiego Springera w miejscowości Tempelburg Abbau koło Szczecinka. Zdecydowana odmowa przyjęcia drugiej grupy Niemieckiej Listy Narodowościowej stała się przyczyną jego aresztowania w marcu 1941 r. przez funkcjonariuszy gestapo. Osadzony we więzieniu Neustettin, w maju 1941 r. został przeniesiony do więzienia policyjnego w Poznaniu, gdzie 22 maja 1941 r. dołączono go do transportu zbiorowego do KL Auschwitz. W obozie tym, w którym nadano mu kategorię więźnia politycznego i numer 15 683, zdołał przetrwać do grudnia 1944 r., między innymi dzięki dobrej znajomości języka niemieckiego, umiejętnościom zawodowym i głębokiej wierze. Jego brat Kazimierz Sojecki zmarł 17 listopada 1941 r. w KL Auschwitz.

W grudniu 1944 r. rozpoczęła się długa wędrówka Bogumiła Sojeckiego po niemieckich obozach koncentracyjnych. 2 grudnia 1944 r. został przeniesiony do KL Dachau, gdzie nadano mu numer więźnia 134 638. Po zaledwie kilkunastodniowym pobycie z 12/13 grudnia 1944 r. przetransportowano go do KL Buchenwald, gdzie oznaczony numerem 40 813, przydzielony został 15 grudnia 1944 r. do komanda Ohrdruf, w którym  zarejestrowano go jako więźnia numer 111 031. W lutym 1945 r. z grupą więźniów komanda Ohrdruf został przeniesiony do komanda Leitmeritz (obecnie Litomierzyce w Czechach), które podlegało KL Flossenbürg. Po wyzwoleniu 6 maja 1945 r., podczas drogi powrotnej do domu, zgłosił się 7 maja 1945 r. w Urzędzie Gminnym Stradonice jako ochotnik w celu wzięcia udziału w walkach zbrojnych o wyzwolenie Czechosłowacji. Został przyjęty w stopniu podchorążego marynarki do Batalionu Praha VII, w którym pełnił służbę do 10 maja 1945 r. Z czynnej służby wojskowej zwolniono go 2 czerwca 1945 r.

Po powrocie w strony rodzinne osiadł w Pucku, gdzie założył rodzinę i pracował przez wiele lat do czasu osiągnięcia emerytury w Puckich Zakładach Mechanicznych w charakterze kierownika sekcji planowania i statystyki. Z pasją uprawiał turystykę rowerową, górską i kolarską oraz żeglarstwo.

Nigdy nie zapomniał o tym, co przeżył i widział jako świadek w niemieckich obozach koncentracyjnych. Swoje przeżycia obozowe opisał w opublikowanych wspomnieniach „Modlitwa więźnia” i „Golgota Zachodu”. Jest też współautorem książki „Zagłada 4,8 mln w KL Auschwitz oraz piekło oświęcimskie we wspomnieniach prywatnych Władysława Rakoczego” wydanej w 2015 r. w Pucku. Po latach napisał, że jego dewizą w obozach koncentracyjnych była ciągła myśl o przetrwaniu i niesienie wzajemnej pomocy w gronie więźniów. „Żyliśmy parolami i przepowiedniami o powstaniu Polski”.

Od wielu lat należy do Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych Okręgu Pomorskiego. Działał aktywnie w Kole Stutthof biorąc udział w licznych lekcjach z młodzieżą szkolną, a także w uroczystościach i spotkaniach organizowanych przez Muzeum Stutthof. 

Był wielokrotnie odznaczany. Przyznano mu Medal Zwycięstwa i Wolności, Medal 800-lecia Pucka, Srebrną i Złotą Odznakę „Zasłużonego Pracownika Morza”, honorową Srebrną i Złotą Odznakę Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej, Odznakę 100-lecia Zorganizowanej Turystyki w Polsce, Brązową Odznakę Turystyki Górskiej, Brązową Odznakę Turystyki Kolarskiej oraz Krzyż za Zasługi dla ZHP i Krzyż Harcmistrza ZHP.

Dyrekcja i pracownicy Muzeum Stutthof życzą dostojnemu Jubilatowi z okazji setnych urodzin wszystkiego najlepszego, a przede wszystkim zdrowia, dużo zadowolenia i spełnienia marzeń.

Opr. EG

Bogusław Sojecki - pierwszy z prawej. Zdjęcie wykonano w Szkole w Garczegorzu