Janina Keller, pro memoria

 Ze smutkiem informujemy, że w nocy z 25/26 lutego 2017 r. zmarła Janina Keller, b. więźniarka polityczna KL Stutthof, prezes Koła Byłych Więźniów Politycznych Obozu Koncentracyjnego Stutthof w Sopocie.

   Janina Aleksandra Keller z domu Pardowska urodziła się 4 stycznia 1921 r. w Lipnie, w Ziemi Dobrzyńskiej w rodzinie Stefana i Janiny z Bieniewicz. Zdobyła wykształcenie średnie. Wstąpiła do ZHP w Lipnie oraz zaliczyła kurs hufcowych w Gdańsku. W czasie okupacji niemieckiej w 1941 r. wstąpiła do ZWZ-AK przybrawszy pseudonimy: „Janka”, „Roma”, „Parada”. Po złożeniu przysięgi przed Władysławem Jaglińskim, działała w Lipnie pod kierunkiem Haliny Jaglińskiej. W tym czasie pracowała w sklepie, który stał się punktem kontaktowym. Aresztowana została 16 czerwca 1943 r. przez funkcjonariuszy gestapo z Bydgoszczy i oskarżona o działalność przeciwko Trzeciej Rzeszy w podziemnej organizacji. Po ciężkim śledztwie w więzieniu w Bydgoszczy, Sipo z Grudziądza skierowało transport  36 osób do obozu koncentracyjnego Stutthof, w którym jedyną kobietą była Janina Paradowska.     

   W czasie przyjmowania do obozu 30  lipca 1943 r. nadano jej numer 24 413 i status więźnia politycznego osadzonego  na czas nieokreślony. Trafiła do Starego Obozu do baraku nr 3. Znalazła się w gronie kobiet, które działały przed aresztowaniem tak jak ona w ZWZ-AK i potrafiły zorganizować w obozie różne formy działalności  konspiracyjnej począwszy od nauczania młodszych więźniarek, po udział w życiu kulturalnym i religijnym. Janina Paradowska, która pracowała w warsztatach krawieckich w Niemieckich Zakładach Wyposażeniowych na terenie Nowego Obozu, zasłynęła z pięknego haftu wykonanego ręcznie na zorganizowanych skrawkach materiałów na przykład okładki modlitewnika, stuły dla księdza – litewskiego więźnia, dzisiaj Sługi Bożego Alfonsasa Lipniunasa. W 1944 r. przed świętami Bożego Narodzenia uszyła  z materiału lalki wyobrażające świętą rodzinę  i więźniów KL Stutthof oraz pary reprezentujące wszystkie regiony Polski. W tajemnicy przed nadzorczyniami więźniarki zorganizowały w wigilię przy szopce  przedstawienie  i śpiewały kolędy. Pracując  w Strohstube, komandzie kobiecym zajmującym się wyplataniem butów ze słomy dla żon esesmanów, z resztek słomy Janina wyplatała małe prezenciki dla koleżanek obozowych jak na przykład: miniaturki sandałków, serduszek, pamiętników. Należała do najbardziej zakonspirowanej grupy więźniarek w Starym Obozie praktykujących życie religijne. Dwukrotnie przebywała w obozowym rewirze dla kobiet. Była uczestniczką Marszu Śmierci w 1945 r.  Z obozu została wyprowadzona w VII kolumnie kobiecej 25 stycznia 1945 r. Po przejściu odcinka trasy prowadzącej przez Mikoszewo, Cedry Wielkie do Pruszcza Gdańskiego, dzięki zamieszaniu  udało się jej zbiec z 8 znajomymi więźniarkami  z terenu lotniska, gdzie znajdował się i działał w latach 1944 – 1945 podobóz KL Stutthof dla żydówek. Po wielu trudach dotarła do miejscowości Rybaki, miejscowości znajdującej się nad jeziorem Wdzydzkim, gdzie miejscowi gospodarze udzielili jej schronienia i wsparcia. Po oswobodzeniu tej miejscowości przez żołnierzy Armii Czerwonej mogła 6 marca 1945 r. rozpocząć dalszą wędrówkę do domu rodzinnego w Lipinkach.

   Po wojnie została aresztowana za prowadzenie drużyny harcerskiej w czasie pochodu 3 maja 1945 r. w Lipnie i zwolniona dzięki interwencji starosty.

    Wyszła za mąż w 1950 r. za Tadeusza Kellera,  uczestnika powstania warszawskiego. W ich związku urodziły się dwie córki Maria i Anna oraz syn Wacław. Pracowała kolejno jako urzędniczka w Starostwie Powiatowym w Lipnie, Liceum Spółdzielczym w Gdańsku, PTTK w Gdańsku, Domu Turysty w Kazimierzu Dolnym, Kąpielisku Morskim w Sopocie, w firmie POLKAT, w Porcie Północnym w Ośrodku Dokumentacji. Przez wiele lat mieszkała w Gdyni, a następnie w Sopocie.

   Za działalność w ZWZ-AK otrzymała Krzyż Walecznych i Krzyż AK. Była długoletnim i zasłużonym członkiem Koła Byłych Więźniów Politycznych Obozu Koncentracyjnego Stutthof w Sopocie, a w latach 2012 – 2017 prezesem. Utrzymywała szczególnie serdeczne relacje z dyrektorami i uczniami Szkół im. Bohaterów Stutthofu w Rozłazinie, Męczenników Marszu Śmierci KL Stutthof w Garczegorzu, Pamięci Ofiar KL Stutthof w Sztutowie i innymi szkołami. Była przyjaciółką Muzeum Stutthof. Wspierała wszelkie inicjatywy i  działania mające na celu upamiętnienie miejsca martyrologii w Sztutowie, a szczególnie na trasach Marszu Śmierci. Brała udział w programie „Ostatni świadkowie”.

Dyrekcja Muzeum Stutthof i pracownicy z głębokim żalem żegnają ś. p. Janinę Keller oraz składają rodzinie najgłębsze wyrazy współczucia.

Msza święta żałobna w intencji zmarłej odbędzie się 3 marca 2017 r. o godz. 11.30 w kościele pw. Św. Michała w Sopocie przy ulicy 3 Maja, a bezpośrednio po niej  pogrzeb na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie przy ul. Malczewskiego.

Elżbieta Grot